Zeep zonder zeep. Echt? Hoe werkt dat dan eigenlijk?

26-02-2021

“DAT MOETEN ZE MIJ NE KEER UITLEGGEN!” DACHT IK. Dat had ik beter luidop gezegd want ik heb nog altijd niemand over de vloer gekregen met de uitleg. 😊

Waar ik prat op ga is dat ik mijn goodies uitpluis tot op de bodem. Met mijn zepen niet anders. Dus zelf op onderzoek uit. Vlug werd duidelijk waarom ze er die gekke omschrijving ‘zeep zonder zeep’ aan geven. Als je begint te graven in de materie worden de Latijnse benamingen en chemische termen je om het hoofd geslingerd. Ik zou het eigenlijk niet veel beter kunnen omschrijven.

Als het puur om duidelijkheid draait, dan moet er staan ‘Reinigingsproduct zonder alkalische verzepingstechniek.’ Als het gaat om je huid, schrijf je beter ‘Huidverzorging met mildere reiniging.’

Olie is dé natuurlijke huidverzorging

Al duizenden jaren verzorgen mensen hun huid met olie. In alle soorten en vormen. Die wijsheid zit dus al in ons DNA gebakken. Of zou toch moeten. Wie nog twijfelt, leest zelfs in de advertenties van de meest luxueuze en ingenieuze merken dat olie wordt geprezen. Natuurlijke, plantaardige olie ligt steeds aan de basis van elk kwaliteitsvol verzorgingsproduct. In dat opzicht is er nog niet veel veranderd in die duizenden jaren dus er moet wel iets van aan zijn. Akkoord? Goed. Dan hebben we nu de twijfelaars ook mee aan boord.

Olie wordt douchegel?

Olie of een plantaardig vet is de basis. Check. Maar dat is precies niet wat er uit jouw flacon douchegel (of bodylotion) komt. Toch? En als je die flacon omdraait om de ingrediëntenlijst te lezen dan staat daar zelden enkel de benaming olijfolie of sheaboter. Wat er uit de flacon komt is ook vloeibaarder dan olie. Hoe doen ze dat dan eigenlijk om van die olie een douchegel of bodylotion te maken?

Zeep a.k.a. Alkalische verzeping zorgt voor reiniging.

Wel, hier wordt het technisch. Dat water en olie elkaar afstoten weten we. Als je bijvoorbeeld olie giet in het water dat kookt voor de pasta dan komt dat meteen boven drijven. Dat principe. Dus moest er een oplossing komen zodat olie met water kan gemengd worden om het geheel vloeibaarder te maken. Hier komt de alkalische verzepingstechniek bij kijken. Er wordt een alkali (zout met hoge pH) gevoegd bij de plantaardige olie.(andere benamingen zijn base of loog) Dit gebeurt natuurlijk ook met dierlijke vetten bij schoonmaakmiddelen e.d., maar je snapt dat ik die hier buiten beschouwing laat 😉.

Deze toevoeging zorgt op moleculair niveau voor een brug tussen olie en water. Dat vermijdt na de verzorging een vettig gevoel op de huid. Deze verzeping heeft ook als effect dat alle vet/olie die hier mee in contact komt, mee wordt opgenomen en weg gespoeld. (=reiniging). Vuil en vet die op je huid ligt, wordt weg genomen. Reine huid.

Hoe meer schuim, hoe beter! Toch?

Afhankelijk van welke plantaardige olie er als basis werd genomen, is de schuimvorming meer of minder door de verzeping. In tegenstelling tot wat je zou denken is meer schuim niet gelijk aan beter. Integendeel. De oliën die minder schuim maken, zijn eigenlijk meer verzorgend voor de huid.

Hoe komen we aan de misvatting dat schuim gelijkstaat aan efficiënte reiniging? Hate to say it….reclame. De industrialisatie en (massa)productie van zeep zorgde ervoor dat er meer gebruik werd gemaakt van goedkope grondstoffen. Deze goedkopere oliën geven meer schuim na verzeping. In de reclame werd hier handig op ingespeeld  Allom de verkoopsmolen aan het draaien te krijgen. De duurdere oliën geven niet zoveel schuim maar eigenlijk wel meer voedende reiniging.

Hier een lijst van oliën met hun schuimvorming en voedende werking: http://www.zelfzeepmaken.be/index.php/eigenschappen-van-zeep/


Wat wel opgaat is dat hard water (veel kalk) de werking van verzeepte oliën vermoeilijkt. Er is een hogere concentratie nodig om hetzelfde reinigende effect te bekomen. Anderzijds kunnen verzeepte producten een waas achterlaten op je huid of wastafel.
Maar dit zijn nog niet de redenen waarom zeep zonder zeep werd uitgevonden.

Hoe herken je dit in de ingrediëntenlijst?

Er staat Sodium of Potassium voor de gebruikte olie. Vb. sodium cocoate is verzeepte kokosolie en sodium olivate is verzeepte olijfolie.

 

Waarom je huid niet van verzeepte reinigingsproducten houdt.

“En wat is nu precies het probleem met die verzeping? Get to the point please.” Hoor ik je nu denken. OK. De alkali die ze gebruiken voor de verzeping hebben een hoge pH (waardes vaak boven 9). Je huid daarentegen is een zure omgeving (pH waardes tussen 4 en 5). Door te zepen neem je niet alleen de huideigen vetten weg maar door ook de zuurtegraad te wijzigen geef je de kans aan allerlei bacteriën en schimmels om in de huidbarrière te dringen. Veelvuldig gebruik van verzeepte producten kan de natuurlijke balans van je huid dus verstoren met allerlei huidaandoeningen als gevolg. Een jeukerige, droge huid is het eerste alarmsignaal. Reageert je huid nog feller dan kun je er huidschimmels door kweken of misschien hebben jullie nog ergere reacties meegemaakt.
Om dit euvel uit te balanceren wordt er vaak in het reinigend product een glycerine van een voedende olie voorzien. Maar een gewaarschuwd vrouw is er twee waard.

Het is dus superbelangrijk om na elke wasbeurt met een verzeept reinigingsproduct een plantaardig oliegebaseerd verzorgingsproduct op je huid aan te brengen!! Dit om de taak van de huideigen lipiden tijdelijk over te nemen en indringers te weren.

Shift in pH balans please.

Een alternatief  voor de alkalische verzeping is het toevoegen van ‘synthetische detergentia’ (aka syndets) aan de olie. (Andere benamingen zijn nog tensiden, surfactacten, of oppervlakteactieve stoffen) De basis voor deze syndets zijn bij plantaardige zepen dus plantaardige oliën (veelal kokosolie wegens de lage kostprijs) Voordeel van deze syndets is dat de zuurtegraadbalans (pH) beter kan afgestemd worden op die van de huid voor dat die aan het product worden toegevoegd. Het schrikeffect is er dus al een deeltje uit.

Sommige sites vermelden dat de syndet SLS kankerverwekkend zou zijn voor mensen. Na testen bleek er vermoedelijk een kans te zijn bij dieren en daarom werd het door het cosmetica-agentschap er meteen een gevarendriehoek bij geplaatst. Van testen die zwart op wit bewijs hiervan geven, vind ik niets. Maar gezien het sowieso redelijk agressieve reiniger is, hou je die toch beter weg van je huid. Deze geeft wel kans op huidirritatie, vooral bij gevoelige huiden die langdurig hier aan worden bloot gesteld.

De variant SLES Sodium Laureth Sulphaat is heel wat milder en daar is eigenlijk weinig mis mee. Ook Marcel van Marcel’s Green Soap verzekerde me in eer en geweten dat de gebruikte SLES niet schadelijk zijn voor de gezondheid.  (zie waarzitwatin)

**Randopmerking hierbij lees je verder.

Máár een detergentia is en blijft een ontvetter. Enerzijds gewenst om het ‘vuil en vet’ van je lichaam te krijgen. Anderzijds ongewenst omdat de lichaamseigen huidvetten ook weggespoeld worden. De bovenste huidlaag verliest zijn kracht en weerbaarheid. Het duurt even voor je talgklieren opnieuw de lipidenbalans heeft aangevuld. Na elke wasbeurt met ‘zeep zonder zeep’ is het dus ook nodig om vethoudende verzorging op je huid te smeren.

Wat lees je op producten met ‘zeep zonder zeep’ aka synthetische detergentia? (gerangschikt van mogelijk irriterend naar weinig irriterend)
  • NLS/SLS/SDS Sodium Lauryl Sulfate of Natriumlaurylsulfaat of NatriumDecodylsulfaat(goedkoopste variant als grondstof) meest ruwe versie en meest kans op huidreactie.
  • NLES/SLES/ SLSa Sodium Laureth Sulfate of Natriumlaurylethersulfaat (geëthoxyleerde versie van SLS, iets duurder als grondstof) is milder voor de huid dan SLS.
  • ALS Ammonium Lauryl Sulfate
  • DLS....

 

Zijn synthetische plantaardige detergentia dan OK?

De meeste mensen hebben geen last van wasbeurten met zeep die synthetische detergentia bevatten. SLES is wel minder dan SLS vanwege de aangepaste moleculaire opbouw. Maar zoals met elke (natuurlijke) stof en vooral reinigende stoffen, kan jij er er persoonlijk toch last van hebben. Net zoals personen allergisch kunnen zijn voor sommige essentiële oliën die het parfum geven aan verzorgingsproducten. Ondervind je een jeukerige huid? Dan kies je best voor SLS-vrije zepen. Onderaan vind je de lijst met zepen (SLS-vrij) en zonderzepen. Producten die de term 'zeepvrij' gebruiken bevatten steeds een of andere vorm van een synthetische detergent. Het verschil zit hem in wat ze doen met die syndet voor die in de flacon gaat. Soms halen ze tijdens het productieproces er bepaalde verbindingen uit (vb. de sulfaten uit de SLS) in een poging het geheel nog milder voor de huid te maken.

 

Hoor de wind waait door de palmen.

De palmolie industrie heeft een slechte reputatie opgebouwd doordat sommigen oerbossen roven voor het aanplanten van palmoliebossen. Deze verstoring van de natuur heeft decennia nodig om te herstellen, zelfs al zouden ze meteen de oorspronkelijke boomsoorten terug zetten. Gelukkig groeit de bewustwording over dit globaal probleem. Er is de organisatie RSPO die claimt duurzaam te werken, al zijn er verdeelde meningen over de betrouwbaarheid hiervan.  Je vindt het RSPO-label terug op de verpakkingen van producten met deze duurzame palmolie. Ik heb me nog onvoldoende verdiept in deze materie en ga hier dus geen uitspraak over doen.

Wel vind ik het belangrijk dat de producenten van JCS-goodies op zijn minst bewust kiezen voor een duurzame palmolie als grondstof. Al is dat misschien niet de zaligmakende oplossing, het is op zijn minst een stap in de goede richting. Dat er nog strengere maatregelen en controles nodig zijn, kan ik me inbeelden. Maar zoals ik vaak zeg: "Een stap in de goede richting is er alvast ene vooruit."

 

**Niet SLS maar een gederiveerde stof verdient de naam kankerverwekkend.

Wat ik vond tijdens de research naar SLS is dat de stof dioxaan in te hoge concentratie kankerverwekkend kan zijn. Het wil nu dat deze stof in sommige producten die SLS bevatten tegelijk voorkomt. Vandaar de stempel op SLS.
Dioxaan is een moleculaire verbinding die zich spontaan kan vormen als nevenproduct tijdens het produceren van cosmetica of verzorgings-, of reinigingsproducten met SLS. De fabrikant moet dus zijn producten zelf monitoren op het gehalte van 1.4-dioxaan. Waarom wenst de industrie deze verbinding?  1,4-dioxaan zorgt ervoor dat grondstoffen van cosmetica, verzorging of poetsproducten in elkaar oplossen of dat er schuim ontstaat.

Kortstondig contact met te hoge concentraties van deze stof kan irritaties in het lichaam opwekken, langdurig contact beschadiging. Uit dierenproeven bleek zelfs kanker te ontstaan. Daarom wordt de cosmetica en verzorgingsindustrie gewaarschuwd om deze stof zo beperkt mogelijk te gebruiken.

Ik vond gedetailleerde info over het productieproces en de aanwezigheid er van in de Vlaamse wateren in een onderzoek van OVAM. Dioxaan wordt effectief teruggevonden in het grond- en oppervlaktewater van Vlaanderen. De verspreiding ervan gaat vlug doordat het zich zo goed bindt aan water (=hydrofiel). Dioxaan wordt niet alleen gebruikt voor verzorgings- en reinigingsproducten voor particulieren maar ook in andere industriën zoals metaal en auto. (bron) Zelfs in medicijnen wordt zijn hydrofiele eigenschap gebruikt. (bron FDA). Je snapt al dat het niet zo simpel is om dit product binnen de perken te houden. 

Hoe weet je of er dioxaan aanwezig is in een product?
  • Je vindt in de ingrediëntenlijst volgende terug: PEG, Polyethylene, Polyethylene glycol, polyoxyethylene, of -oxynol.
  • Op sommige producten kun je een PEG-waarde terugvinden als indicatie. Alles wat hoger is dan PEG200 is te vermijden. (bron hetkanwel.nl)

 

Ja wat is er dan eigenlijk nog goed?

Dan mag ik nu nog een taboe doorbreken? Ja? Whoop whoop 😊. Daar komt ie……Je hoeft je niet elke dag met zeep te wassen! You heard me right 😉

Je lichaam spoelen met water kan al voldoende zijn om je huid te reinigen en fris voor de dag te komen. Je huid elke dag aanvallen met harde zepen of zelfs met milde kan al een oorlog veroorzaken. Wees hiervoor attent en pas je dagroutine aan. Kijk aandachtig hoe je huid reageert op elk middel voor je dit vlug tracht te maskeren met een volgend product.

Om je huid rein en hygiënisch te houden volstaat het eigenlijk om 1 à 2 maal per week te wassen met een milde zeep. Voor de rest spoelen met water en droogdeppen. Hou je toch graag van een geurtje, kies dan voor een natuurlijke deo en breng matig aan.

 

En wat met Antibacteriële zepen?

Voor de jaren negentig waren antibacteriële zepen voorbehouden voor de ziekenhuizen. Om geïnfecteerde wonden mee te zuiveren. Tegenwoordig heeft bijna elk huishouden Dettol of een variant hiervan in de kast staan. Nochtans niet nodig om hygiënisch te zijn. Als je de keuken en de badkamer rein houdt, dan heb je niet meer of minder kans op besmetting door een virus omdat je een antibacteriële zeep gebruikt. Trouwens, al die huideigen microbacteriën- die je helpen je huidflora in balans te houden - spoel je ook weg met die antibacteriële zeep! Als je hier dus onverstandig mee omgaat, doe je meer slecht dan goed. Waar komt dan die misvatting vandaag? Hate to say it…..reclame.

Dan is er nog de kwestie vaste of vloeibare zepen. Wat met de pH hier?

Een vast stuk zeep heeft een pH van 9 tot 10 terwijl vloeibare zeep een pH waarde heeft van ca. 5. Je hoeft dit niet zomaar te geloven. Deed ik ook niet. Ik nam de proef op de som, oftewel de lakmoestest op de zeep. Seeing is believing, tenminste in dit geval toch.

De pH wordt bij vaste zeep op een bepaalde manier gemeten: 10 gram zeep wordt opgelost in 100 gram (ml) water. Doe dit voor verschillende stukken zeep en je kunt de waardes met elkaar vergelijken.
Maar dat is niet de manier waarop vaste zeep wordt gebruikt. Niemand gebruikt 10 gram zeep en doucht met 100 ml! water. Het is dus puur een testprocedure uit het laboratorium en zegt eigenlijk helemaal niets over het praktische gebruik van een stuk zeep.

De verdunning van de zeep is in de douche en in bad veel hoger dan in het labo en de pH waarde zakt veel meer richting pH neutraal. Kraanwater heeft een pH 7 (=neutraal) en zorgt in contact met je zeep -toevoeging van H-moleculen aan de zeep – voor een waardedaling.

In een vorige blog kon je ook al lezen dat veelvuldig contact van je huid met water ook al kan zorgen voor uitdroging, los van het zeepverhaal. Hou hier ook rekening mee.

Qua hygiëne hoeft een vast stuk zeep niet onder te doen voor vloeibare zeep uit een flacon. Spoel je stuk zeep af onder de kraan en leg het in een zeepschaaltje. Het moet wel een schaaltje zijn waar je blokje zeep niet ligt te badderen. De zeep moet op een schaaltje liggen waar hij mooi kan opdrogen. Belangrijk. Door de PH-graad van vaste zeep is deze zelfpreserverend en overleven bacteriën niet. No worries there. Dit schaaltje kun je regelmatig uitspoelen.
Wie het leuk vind, kan zijn zeep zelfs in een zakje steken en zo laten uitdrogen in de badkamer. Heb je wel iets met scrubben, dan zijn er zelfs scrubzeepzakjes die het allemaal ineens voor je klaarspelen. Huppa 😉

DE JCS ZEPEN en ZONDERZEPEN 

Fair Squared Aleppozeep

Wordt gemaakt met olijfolie en laurierbesolie en warm verzeept met natriumhydroxide als loog/alkali.(pH waarde tussen 12 en 14)

Fair Squared Douchegel

Wordt gemaakt met olijfolie en afgeleiden van kokos (coco glucoside+Disodium Cocoyl Glutamaat) als milde reinigers. Hier wordt glycerine aan toegevoegd om de huid te voeden. Verder nog de respectievelijke olie die het parfum geeft aan de douchegel.

Clémence&Vivien

Wordt gemaakt met olijfolie, cocosolie, sheaboter, zonnebloem- en castorolie en koud verzeept met natriumhydroxide. Verrijkt met glycerine om de huid te voeden en de respectievelijke olie die het parfum geeft aan de blok zeep.

Attitude douchegels

Gemaakt met kokosolie verzeept met natriumhydroxide. Verrijkt met glycerine om de thuid te voeden. Daarnaast de respectievelijke olie die het parfum geeft aan de douchegel.

Marcel’s Green Soap Douchegel

Marcel maakt gebruikt van duurzaam verbouwde kokos-, palm- en aloë vera-olie. De reiniging gebeurt door de toevoeging van plantgebaseerde SLES. Glycerine zit in de douchegel om de huid te voeden. De respectievelijke essentiële oliën die de unieke Marcel geuren vormen.

Marcel’s Green Soap Zeepblokken

Deze zijn op een andere manier gemaakt dan de douchegels. Duurzaam verbouwde palm- en kokosolie wordt verzeept met natriumhydroxide. Glycerine zorgt voor voeding van de huid. Verder nog de kenmerkende essentiële oliën.

Speick Douchegel

Kokos- en olijolie verzeept met natriumhydroxide, verfijnd met sinaasappelolie en de Valeriana/Speickplant. Als voeding zit hier niet alleen glycerine in maar ook tarwe-eiwitten.

Petit&Jolie

Verzeping van kokosolie en natriumhydroxide. Voeding komt van glycerine uit abrikozen-, amandel-, jojoba-, sesam-, en zonnebloemolie en sheaboter.

Kaerel skin care

Verzeping van kokosolie en natriumhydroxide. Voeding komt uit glycerine van cedar-, jojoba- en zonnebloemolie en sheaboter